Tutor Anne over intergenerationele solidariteit in kinderboeken

In de master maakten we een reis door de geschiedenis van de jeugdliteratuur, onderzochten we kindbeelden, de ontwikkeling van kinderen tot lezers, en bekeken we jeugdliteratuur in internationaal perspectief en in relatie tot actuele thema’s zoals het klimaat. In het laatste vak bespraken we wekelijks boeken en duidden we deze aan de hand van theorieën en concepten rondom klimaat en klimaatverandering. Eén concept sprong er voor mij uit: intergenerationele solidariteit. Dit is “een sociaal contract […] gebaseerd op wederkerigheid en de overtuiging dat de samenleving vooruitgaat dankzij de investeringen die vorige generaties hebben gedaan in de overdracht van kennis en cultuur. Het erkent dat mensen van alle generaties met elkaar verbonden zijn om te overleven en te floreren” (Butts, geciteerd in Deszcz-Tryhubczak & Jaques, 2021). Het idee is dat door samen te handelen, in plaats van verantwoordelijkheid af te schuiven op een specifieke generatie, we een stap kunnen zetten richting oplossingen voor het klimaatprobleem.

Voor mijn paper koos ik het boek Kinderen van Moeder Aarde van Thea Beckman en wilde ik het concept intergenerationele solidariteit onderzoeken. Al snel viel me op dat er opvallende overeenkomsten waren met De macht van Algas: beide jeugdboeken spelen zich af in de toekomst, hebben een bedreigende antagonist en laten zien hoe kinderen omgaan met een veranderende wereld.

Ik analyseerde de relaties tussen de hoofdpersonen en hun ouders om te zien hoe intergenerationele solidariteit daarin naar voren komt. Het bleek dat dit concept in Kinderen van Moeder Aarde veel sterker zichtbaar is. De hoofdpersoon voelt zich serieus genomen door zijn moeder, kan altijd met haar praten en leert van haar, terwijl zij ook van hem leert. Ze staan op gelijke voet, ondanks het leeftijdsverschil. In De macht van Algas is de kloof tussen ouders en kinderen groter: de hoofdpersonen worden niet serieus genomen en nemen zelf initiatief achter de rug van hun ouders om, waardoor de ongelijkheid alleen maar groter wordt.

Boeken kunnen kinderen inspireren en laten zien hoe we als samenleving met elkaar om kunnen gaan. Door intergenerationele solidariteit op een goede manier te verwerken, kunnen kinderboeken een positieve bijdrage leveren aan het vormen van jonge lezers. Uit mijn analyse blijkt dat er hierin zeker nog winst te behalen valt.

Lees meer over mijn onderzoek hier.